Willen jullie, uhhh, wil je nog koffie?

21 maart 2023

Uit de nieuwsbrief van maart 2023

De luchtvaart is de veiligste manier van transport in de historie. Die veiligheid is gebaseerd op twee uitgangspunten: leren van je fouten en een continu proces van verbetering van veiligheidsstandaarden en -procedures. De grote luchtvaartmaatschappijen zijn daar heel erg intensief mee bezig.
Vreemd genoeg ontwikkelt EASA, het Europese veiligheidsagentschap in Keulen, op dit moment concepten om de vluchtduur te kunnen verlengen en tegelijkertijd het aantal vliegers in de cockpit terug te kunnen brengen. Die concepten heten eMCO (Extended Minimum Crew Operations) en SiPO (Singel Pilot Operations).

Kritische fases  
In eerste instantie wil EASA dit bereiken door vliegers meer rust te geven buiten de cockpit. Dat klinkt goed, maar de focus van EASA ligt daarbij op een situatie waarbij er wel altijd een vlieger in de cockpit aanwezig is tijdens de gehele vlucht, inclusief alle kritische fases van de vlucht zoals de start en de landing, maar slechts als een soort supervisor. Waarbij het vliegtuig eigenlijk gevlogen wordt door kunstmatige intelligentie.
EurECCA heeft heel veel zorgen over de negatieve effecten die dit soort plannen kunnen hebben voor de vliegveiligheid. Wat de effecten zijn voor cockpit- en ook cabinepersoneel wordt volledig over het hoofd gezien en wij vinden daar wel wat van. Dat nog los van het feit dat EASA dit aanloopt alsof alleen luchtvaartmaatschappijen, bouwers en vliegers stakeholders zijn in dit dossier.

Topprioriteit hoort bij veiligheid en niet bij kostenreductie  
Het verhogen van de veiligheid is decennialang de drijfveer geweest van regelgevers en de grote netwerk luchtvaartmaatschappijen. Hierbij moeten technologische ontwikkelingen voor het verhogen van die veiligheid absolute topprioriteit hebben en niet het reduceren van kosten. Zeker omdat concepten ingegeven door kostenreductie zich nog niet bepaald bewezen hebben. Dat een veiligheidsagentschap als EASA zich leent om concepten te ontwikkelen die kostenreductie als doel hebben is een slechte ontwikkeling. Iedereen herinnert zich de B737 MAX en de twee dramatische crashes. Dat luchtvaartmaatschappijen altijd op zoek zij naar kostenreductie is tot je dienst, maar een scherpe scheidslijn tussen regelgevers zoals EASA en luchtvaartmaatschappijen en vliegtuigbouwers is essentieel. Die lijken nu gemoedelijk samen op te trekken.

Gezond verstand is goud waard  
Een goede samenwerking tussen cabine- en cockpitcrew is een belangrijk veiligheidsvangnet. Alle fases van de vlucht vergen nauwe samenwerking en goede communicatie. In een gesloten omgeving die het vliegtuig is, hangt alles af van menselijke inschatting van situaties die zich voordoen of kunnen voordoen. Procedures die door cockpit- en cabinepersoneel moeten worden gevolgd in geval van pilot incapacitation en unruly passengers zijn daar duidelijke voorbeelden van.
De wens van EASA om het vliegen van het vliegtuig voor een groot gedeelte aan kunstmatige intelligentie over te laten en daarmee het aantal vliegers te kunnen reduceren, gaat voorbij aan het feit dat gezond verstand goud waard is. Dat blijkt uit de manier waarop onvoorspelbare situaties worden opgevangen, maar ook de manier waarop het uitvallen van systemen en mensen wordt opgevangen door vliegers en cabineleden die daarmee de vliegveiligheid garanderen. Leiderschap en het delegeren van taken is daarbij van het grootste belang. Dat wordt anders als kustmatige intelligentie de baas wordt aan boord.
Denk nu niet dat dit een science fiction verhaal voor de verre toekomst is. EASA zette in eerste instantie serieus in op introductie van Single Pilot Operations in 2030. Daar krabbelt ze nu een beetje op terug, echter vooral bepaalde low-cost carriers hebben er zin in en houden de druk erop.

Annette Groeneveld
Voorzitter European Cabin Crew Association – EurECCA